Toegankelijke Cultuur in Cultuurcentrum Zwaneberg

Cultuurparticipatie
Cultuurcentrum Zwaneberg

Cultuurcentrum Zwaneberg, het cultuurcentrum van de gemeente Heist-op-den-Berg probeert toegankelijk te zijn voor iedereen. Voor rolstoelgebruikers zijn er speciale plaatsen, een lift en aangepast sanitair voorzien. De nieuwe schouwburg van Zwaneberg beschikt ook over een ringleiding. Hierdoor kunnen mensen met een hoortoestel veel beter van de activiteiten genieten, want een ringleiding versterkt namelijk het geluid op het podium en filtert storende omgevingsgeluiden weg. Ook mensen zonder hoorapparaat kunnen van de ringleiding gebruik maken via een speciale hoofdtelefoon.

Toch ondervinden kansengroepen nog een aantal drempels. Daartoe biedt het project 'Toegankelijke Cultuur' een oplossing. Het project gaat uit van de veronderstelling dat kansengroepen zoals kansarmen, personen met een beperking, psychiatrische patiënten, ouderen,  ... een aantal drempels ondervinden die het voor hen niet mogelijk maken om aan het cultuuraanbod en dat van een cultuurcentrum in het bijzonder te participeren. Deze drempels hebben niet zozeer te maken met de aard van het aanbod, maar wel met het verstaanbaar maken van het aanbod, financiële drempels, vervoersmogelijkheden, sociale factoren, afhankelijkheid (van begeleiders), ...

Lokale verankering

In samenwerking met lokale partners zoals het OCMW, vormingsorganisatie Het Grote Plein, woonzorgcentra en psychiatrische verzorgingshuizen, wil CC Zwaneberg de drempels voor deze mensen slopen. Het project 'Toegankelijke Cultuur' biedt elk cultuurseizoen 10 exclusieve  voorstellingen aan. Mensen uit kansengroepen kunnen zich voor 1 of meerdere (zelfs alle 10, indien ze dat willen) inschrijven aan een goedkoper tarief. CC Zwaneberg koppelt hen vervolgens aan een vrijwilliger die de deelnemer thuis gaat ophalen, vergezelt tijdens de voorstelling en terug thuis brengt.

Dit idee ontstond in Heist-Op-den-Berg in 2009, na een presentatie van CC De Werft uit Geel. Daar werd het project in 2007 reeds opgestart. Geel staat tot ver buiten de landsgrenzen bekend om zijn gezinsverpleging, psychiatrische voorzieningen en voorzieningen voor personen met een verstandelijke beperking. Logisch dus dat de ideeën in verband met Toegankelijke Cultuur hier ingang vonden.

Een juiste match

Naast een cultuurparticiperende functie heeft het project ook een gemeenschapsvormende functie. Het project bouwt bruggen en brengt de twee personen samen, iemand uit een kansengroep enerzijds en een reguliere bezoeker anderzijds..

CC Zwaneberg zorgt samen met vormingsorganisatie Het Grote Plein uit Mechelen voor de koppelingen – en zoekt dus een juiste match. Zij verzamelen informatie over de deelnemer en gaan na of er elementen zijn waarmee rekening moet gehouden worden, bijvoorbeeld wanneer een deelnemer slecht te been is. Al deze informatie wordt doorgegeven aan de vrijwilliger zodat hij of zij goed op de hoogte is. Eens er een koppel gevormd is, halen beide personen enorm veel voldoening uit hun contact. Vzw Het Grote Plein polst na de voorstelling bij deelnemers en vrijwilligers naar hun ervaringen van de voorstelling én van de gezamenlijke participatie.

In het project zijn álle vrijwilligers welkom. Omdat de meeste voorstellingen ’s avonds – en uitzonderlijk eens op zondagnamiddag – doorgaan, kunnen ook (overdag) werkende vrijwilligers aan het project deelnemen. Toch is de grote meerderheid van de vrijwilligers 65+. Dat is een grote kracht van het project: Toegankelijke Cultuur richt zich op ouderen als deelnemers en op ouderen als vrijwilligers. Een oudere vrouw engageerde zich op doktersadvies als vrijwilliger omdat ze volgens haar geneesheer te weinig buiten kwam. Nu is zij al enkele jaren één van de meest enthousiaste vrijwilligers die het project kent.

De grote moeilijkheid blijft om gemotiveerde vrijwilligers te vinden. Ondanks talloze pogingen van het cultuurcentrum en de partners én het feit dat vrijwilligers de voorstelling gratis mogen bijwonen, blijven vrijwilligers voor dit project toch schaars. Het is natuurlijk spannend: je kent de persoon die je gaat ophalen op voorhand niet en draagt ook de verantwoordelijkheid over deze persoon gedurende de ganse avond. Niet iedereen is hiervoor in de wieg gelegd, wat begrijpelijk is. Gelukkig zijn de vrijwilligers stuk voor stuk erg geëngageerde mensen die zich meestal voor alle 10 de aangeboden voorstellingen inschrijven.

 Vrijwilligers getuigen:

“Ik kwam als vrijwilliger bij 'Toegankelijke Cultuur' in contact met nieuwe mensen. Mensen die stuk voor stuk de moeite waard zijn, ook al hebben zij een beperking, zijn ze al wat ouder of leven ze in armoede. Het zijn  mensen die ook een beetje cultuur willen opsnuiven. Dat ik hen daarbij kan helpen, geeft me enorm veel voldoening. Bovenop de prachtige voorstellingen die ik dan nog eens te zien krijg. Aan iedereen die beschikt over een klein beetje vrije tijd, geef ik de raad zich te engageren als vrijwilliger in dit project. Ik krijg meer terug dan het kleine beetje energie dat ik erin stopte en heb helemaal geen spijt. Een aanrader.”

“Toen me een paar jaar geleden gevraagd werd mee te werken als vrijwilliger in het project 'Toegankelijke Cultuur', begon ik er aan zonder speciale verwachtingen. Nu, enkele seizoenen later, kijk ik er met fijne gevoelens op terug. Het begint al met het ophalen van de deelnemer: bij het zien van het enthousiasme van die personen en de fijne babbel die je onderweg hebt. Meestal drinken we voor de voorstelling samen iets en tijdens het optreden wordt er soms uitbundig meegezongen, of er worden vragen gesteld, of gezegd hoe mooi ze het wel vinden. Tijdens de pauze is het weer tijd voor een drankje en een gesprek over de voorstelling en dan komt vaak de vraag: "Komt er nog een stukje?" Als we 's avonds weer terug rijden is het meestal stil in de auto, het is dan ook al laat... Maar ik heb altijd wel de indruk dat ze zeer voldaan waren. Dat geeft me zelf een goed gevoel en des te meer zin om er mee door te gaan.”

Meer informatie

Contacteer Ruth Van Tendeloo van Cultuurcentrum Zwaneberg via ruth@zwaneberg.be of 015 25 07 70.

Ruth Van Tendeloo

Cultuurfunctionaris Cultuurcentrum Zwaneberg