Bij wie ouder en hulpbehoevender wordt, loert het sociaal isolement al vlug om de hoek. Een sterk buurtnetwerk kan er dan voor zorgen dat mensen betrokken blijven bij initiatieven in hun dorp of stad. In Peulis nemen de ouderen zelf het voortouw.
‘Samen Eten’ zorgt voor ontmoeting
Het is een gezellige drukte in de parochiezaal van Peulis, een deelgemeente van Putte nabij Mechelen. Ruim vijftig senioren schuiven aan tafel voor de maandelijkse middagmaaltijd, een initiatief van OKRA-Peulis en het lokaal dienstencentrum. Op het menu staat deze keer erwtensoep, vol-au-vent met frietjes en als dessert een stuk taart. Dat alles voor de prijs van 7 euro. Wie recht heeft op een sociaal tarief betaalt 4,5 euro.
“Sinds januari 2017 organiseren wij ‘Samen Eten’, en dat elke derde woensdag van de maand”, vertellen vrijwilligers Rosa, Danny, Martha, Ghis en Mathieu.“Al van in het begin was het een groot succes. Samen kunnen eten is voor veel mensen heel belangrijk. Zeker als je alleen woont of minder mobiel bent. Er is ook altijd iemand aanwezig van het lokaal dienstencentrum om mensen te helpen met hun vragen. Wie wil, kan na de maaltijd meedoen aan onze wekelijkse kaart- en bingonamiddag.”
OKRA is een van de vele verenigingen in Peulis die leven in de brouwerij brengen. Dat is ook nodig, want het sociaal weefsel is er vandaag minder hecht. “Vroeger waren hier bakkers, beenhouwers, winkels en wel 17 cafés”, vertelt Rosa. “Maar die zijn grotendeels verdwenen. Ook het aantal kerkgangers is verminderd. Daardoor zijn er minder gelegenheden om elkaar tegen te komen.” “De verenigingen blijven gelukkig hun rol in ontmoeting spelen”, vult Mathieu aan. “Toch stellen we bij OKRA vast dat sommige mensen afhaken en niet meer naar onze activiteiten komen. Vaak is dat omdat hun gezondheid erop achteruit gaat. Daarom vragen wij ons af of wij niet meer kunnen doen om hen te betrekken.”
Vanuit de bekommernis om het sociale leven in Peulis en de kwetsbare ouderen, stapte OKRA-Peulis in het Cera-project ‘Zilver aan Zet’. Daardoor krijgt de ouderenvereniging gedurende drie jaar financiële middelen om werk te maken van een zorgzame buurt. “Samen Eten is ons eerste initiatief”, zegt Danny. “En het blijkt een goede manier te zijn om mensen bijeen te brengen.” Dat wordt beaamd door de mensen die maandelijks aanschuiven aan tafel. “We wonen hier 400 meter vandaan. Mijn vrouw zit in een rolstoel en nu kan ik haar al wandelend brengen. Als we naar Putte moeten, 5 km verder, dan moeten we met de auto en dat is een heel gedoe met een rolstoel. Hier in Peulis kennen we ook meer mensen.” Samen een maaltijd nuttigen is goed voor het lichaam én de geest. “t Is soms gemakkelijker om in je zetel thuis te blijven zitten. Maar eens je er bent, doet het toch deugd om nog eens onder de mensen te zijn.”
Lokale partners betrekken
Vanuit deze ontmoeting kunnen ook andere initiatieven genomen worden. OKRA-Peulis ging samenzitten met de gemeente, verenigingen, school en de voetbalclub.
“Wij bruisen van de ideeën voor een zorgzame buurt, maar we kunnen niet alles alleen doen”, zegt Mathieu. “Gelukkig is er ook bij hen veel interesse om werk te maken van een zorgzame buurt”.
Zo kocht OKRA-Peulis een riksja aan van het project Fietsen zonder Leeftijd van Mobiel 21. “Het is een elektrische fiets waarmee we fietstochten kunnen doen met minder mobiele ouderen”. Het is de bedoeling dat we in 2018 een vrijwilligersnetwerk uitbouwen dat hen kan meenemen voor een fietstochtje. Het woonzorgcentrum stalt en onderhoudt de riksja” aldus Mathieu. “Daarnaast willen we samen met de school een activiteit opzetten rond dementie en hebben we plannen om ook in de andere richting te werken: ouderen die een aardig mondje Frans spreken, willen bijvoorbeeld graag de taal oefenen met leerlingen.”
Zelf een buurtnetwerk oprichten
Een buurtnetwerk zoals dat van Peulis is vandaag nog eerder uitzondering dan regel. Maar als het in hun buurt zou bestaan, willen heel wat 60-plussers zich ervoor inzetten als vrijwilligers. Dat blijkt uit een bevraging van de Koning Boudewijnstichting. Maar liefst twee op de drie van de Belgische 60-plussers (die niet zorgbehoevend zijn) zou een actieve rol willen spelen in zo’n buurtnetwerk. Een op de tien zou zelfs een besturende rol willen opnemen.
“Hopelijk inspireert het project van OKRA-Peulis mensen om zelf een buurtnetwerk op te richten” zegt Griet Malfroid van OKRA. “Daarvoor hoef je niet te wachten tot je gemeente het initiatief neemt. Zelf iets organiseren kan ook en is vaak de beste manier om de samenleving, of in dit geval je buurt, in beweging te zetten. Dat kan door een eenvoudige activiteit zoals ‘Samen Eten’. Een initiatief hoeft niet per se vernieuwend te zijn om succesvol te zijn. Doordat Zorgzaam Peulis een burgerinitiatief is, is er een breed draagvlak en dus een gelijkwaardig partnerschap met de gemeente mogelijk.”
Wil je zelf aan de slag met een buurtnetwerk rond ouderen? Dan is het boek ‘Het Kleine Helpen. Bouwen aan buurtnetwerken rond ouderen’ van onderzoeksgroep VONK3 een goede leidraad.
Griet Malfroid
OKRA-ZORGRECHT, erkende vereniging voor mantelzorgers en zorggebruikers
